Astygmatyzm – przyczyny
Spośród występujących wad wzroku, astygmatyzm jest jedną z najpowszechniejszych. Niewielki astygmatyzm, nie wymagający korekcji, to jest od 0,25 dioptrii, może mieć nawet dwie trzecie dorosłych osób. Astygmatyzm powyżej 0,50 dioptrii, czyli taki, który wpływa na komfort widzenia, ma około połowa dorosłych pacjentów, zaś powyżej 1,00 dioptrii, znacząco wpływający negatywnie na komfort widzenia, ma około jedna piąta pacjentów. Wada ta może towarzyszyć krótkowzroczności, nadwzroczności, może się też zmieniać wraz z wiekiem i stanem zdrowia pacjenta, jak również po urazach i w wyniku chorób.
Wady układu optycznego oka
Rozpoznanie, pomiary i korekcja astygmatyzmu, czy inaczej – niezborności – są istotnym elementem praktyki specjalistycznej z zakresu ochrony wzroku. Elementy układu optycznego oka nigdy nie są idealnie symetryczne. Mogą też być niejednorodne strukturalnie, a wszystkie te nieregularności mogą wpływać na jakość widzenia. Największy wpływ na wadę refrakcji, jaką jest astygmatyzm, ma przednia powierzchnia rogówki oka. Jednak również kształt i budowa soczewki wewnątrzgałkowej, czy nawet struktura płynu łzowego, cieczy wodnistej i ciała szklistego mogą mieć tutaj znaczenie. Astygmatyzm może być też spowodowany niesferyczną powierzchnią tylnego bieguna gałki ocznej.
Przyczyny nieregularności kształtu rogówki
Najczęstszą przyczyną astygmatyzmu są wady wrodzone. Nieregularności w krzywiźnie rogówki są zwykle dziedziczone i obecne od urodzenia. Z czasem wada może ulec pogłębieniu, w miarę wzrostu gałki ocznej, choć bywa, że przez całe życie utrzymuje się na stałym poziomie.
Wśród innych przyczyn astygmatyzmu wymienia się wtórne uszkodzenia rogówki lub soczewki oka. Mogą one powstać na przykład w wyniku urazów oka. Odkształcenie rogówki spowodowane może być powstaniem blizny na jej powierzchni, czyli przerwaniem jej ciągłości, co skutkuje nierównomierną refrakcją obrazu widzianego przez oko. Uraz może także spowodować przemieszczenie soczewki wewnątrz oka, co zakłóca pracę całego układu optycznego oka.
Inną przyczyną wtórnego uszkodzenia rogówki są choroby, jak na przykład stożek rogówki. W wyniku tego schorzenia kształt rogówki z wycinka kuli zmienia się w stożek, a to znacząco zaburza prawidłową refrakcję. W przebiegu stożka rogówki na jej powierzchni także mogą powstawać blizny, które dodatkowo utrudniają widzenie.
Korekta i leczenie astygmatyzmu
Niewielki astygmatyzm jest wadą fizjologiczną i mechanizmy kompensacyjne oka nadrabiają braki, zapewniając prawidłowe widzenie. Ponieważ jednak niezborność powoduje zamazanie zarówno obiektów znajdujących się blisko, jak i tych położonych daleko, taka ciągła kompensacja często prowadzi do przemęczenia oczu, które objawia się pieczeniem, albo nawet do bólów głowy. Niezależnie zatem od przyczyn i rodzajów astygmatyzmu, trzeba podejmować próby korekcji tej wady, a nawet jej bardziej zaawansowanego leczenia, jeśli jest to wskazane. Metody leczenia obejmują zakres od noszenia soczewek kontaktowych, po zabiegi chirurgiczne i laserowe, aż po wszczepianie soczewek fakijnych przy wysokim astygmatyzmie.
