Udrażnianie zapchanych kanalików łzowych i przewodu nosowo-łzowego

Zapchane kanaliki łzowe

Kanaliki łzowe to element oka, którego najważniejszym zadaniem jest odprowadzanie nadmiaru łez z worka spojówkowego do nosa. Z kolei produkowane w gruczole łzowym łzy nawilżają rogówkę oraz spojówkę. Nieprawidłowości w ich wydzielaniu mogą skutkować poważnymi problemami, a nawet pogorszeniem widzenia. Z tego powodu bardzo istotna jest skuteczna diagnostyka dróg łzowych, która pozwala wykryć zapchane kanaliki.

Podstawowe przyczyny zapchanych kanalików

Przyczyny niedrożności dróg łzowych możemy podzielić na wrodzone lub nabyte. U małych dzieci najczęściej mamy do czynienia z przyczynami wrodzonymi, natomiast u osób dorosłych występuje nabyta niedrożność przewodu nosowo-łzowego, która może mieć postać:

• pierwotną – jest to przewlekły stan zapalny, który powoduje powstawanie zwłóknień, które częściowo lub całkowicie zatykają kanalik,
• wtórna – może być wynikiem przewlekłego stanu zapalnego, układowych chorób zapalnych, urazów miejscowych, przewlekłych stanów zapalnych zatok, urazów twarzoczaszki bądź zabiegów chirurgicznych w obrębie zatok przynosowych. Oprócz tego podawanie niektórych leków stosowanych miejscowo w leczeniu jaskry oraz chemioterapia w leczeniu chorób nowotworowych może prowadzić do rozwoju niedrożności dróg łzowych.

Symptomy zapchanych kanalików

Zapchane kanaliki łzowe prowadzą do zapalenia dróg łzowych, powodując podrażnienie i ból okolic oczu, a także zaczerwienienie. Najczęstszym pierwszym symptomem jest nadmierne łzawienie oczu – obserwując u siebie taką przypadłość, warto jak najszybciej umówić się na wizytę okulistyczną w celu postawienia diagnozy, gdyż łzawienie może mieć też inne podłoże, m.in. nieprawidłowe ustawienie punktów łzowych, nieprawidłowy kształt i wielkość brodawek kanalików łzowych, zaburzenia funkcji pompy łzowej, wady wzroku, alergie. Dla poprawienia odpływu łez często konieczne są zabiegi plastyczne rekonstrukcji powiek.

MIKROENDOSKOPIA LASEROWA W LECZENIU ZAPCHANYCH KANALIKÓW

Zatkanie kanalików może dotknąć zarówno dorosłych, jak i dzieci. Jedną z metod leczenia tego schorzenia jest mikroendoskopia laserowa.

Mikroendoskopia laserowa trwa tylko około 20 minut, przy podaniu znieczulenia – u dzieci znieczulenia ogólnego, u dorosłych znieczulenia miejscowego. Zabieg polega na wprowadzeniu mikroendoskopu o średnicy 0,4 mm zblokowanego ze światłowodem lasera emitującego światło o długości 980nm do zatkanego kanalika łzowego. Chirurg okulista podczas zabiegu na całej długości dróg łzowych ma możliwość oceny stanu anatomicznego. W momencie wykrycia patologii uruchamiany jest laser i odtwarzane są drogi łzowe. Obecnie jest to jedyna metoda chirurgiczna, która pozwala dokonać pełnej rekonstrukcji dróg łzowych na każdym poziomie niedrożności pod kontrolą endoskopu. W przypadku rozległych uszkodzeń możliwe jest wykonanie typowej klasycznej przetoki worka łzowego do jamy nosowej. Zabieg kończy wprowadzenie silikonowych rurek intubacyjnych, które usuwane są po 6-9 miesiącu. Po około godzinie, do dwóch godzin od wykonaniu zabiegu pacjent może wrócić do swoich codziennych aktywności.

W rzadkich przypadkach całkowitej agenezji (wrodzonego braku) dróg łzowych lub też całkowitego zniszczenia w wyniku urazów chemicznych, termicznych, mechanicznych możliwe jest do przeprowadzenie sztucznego połączenia worka spojówkowego z jamą nosową (coniuctivodacryocystorhinostomia = CDCR) z implantacją tzw. rurki Johnsa. Zabieg ten wykonywany jest również metodą mikroendoskopii laserowej, dzięki czemu nie pozostawia żadnych blizn na twarzy.

Chirurgię dróg łzowych zespół naszego ośrodka przeprowadza od 1992 roku. Do dziś przeprowadziliśmy kilka tysięcy zabiegów udrażniania dróg łzowych wszystkimi znanymi metodami.

Przyczyny i objawy schorzenia

Przyczyny, jakie mogą powodować zatkanie kanalików łzowych u dzieci to:

• wrodzona niedrożność dróg nosowych (najczęściej),
• zatkanie przewodów łzowych spowodowane różnego typu urazami,
• skrzywienie przegrody nosa,
• oparzenia chemiczne, termiczne,
• przewlekłe zapalenie zatok,
• przebyte stany zapalne, wirusowe, grzybicze,
• choroby nowotworowe.

U noworodków łzy zaczynają być wytwarzane w ciągu kilku dni po porodzie, aż do kilku tygodni po nim. Także objawy zatkania dróg łzowych pojawiają się odpowiednio później. Dość częstym problemem u dzieci jest zamknięty przewód nosowo-łzowy powodujący zwykle łzawienie i ropienie oka. U bardzo małych dzieci zaleca się masaże tych okolic. Jeśli nie następuje samoistne udrożnienie lub stan dziecka sugeruje taką potrzebę, powinno wykonać się sondowanie dróg łzowych (zabieg ten w naszym ośrodku jest wykonywany w znieczuleniu miejscowym). Jeśli nie daje on pozytywnego efektu należy rozważyć mikroendoskopię dróg łzowych i ewentualnie równoczasowe leczenie laserem.

Przyczyny powodujące zapchanie kanalików u dorosłych:

• zatkanie przewodów łzowych u dorosłych jest najczęściej wynikiem różnego typu urazów,
• skrzywienie przegrody nosa,
• oparzenia chemiczne, termiczne,
• przewlekłe zapalenie zatok,
• przebyte stany zapalne, wirusowe, grzybicze,
• choroby nowotworowe,
• choroby autoimmunologiczne takie, jak: sarkoidoza, ziarniak Wegenera,
• gruźlica,
• polipy,
• mucocellae.

Objawy niedrożności dróg łzowych:

• łzawienie (epiphora),
• ból,
• zaczerwienie,
• wydzielina śluzowo-ropna w oku (worku spojówkowym), często o barwie żółto-białej,
• podrażnienie okolic oczu,
• opuchlizna w okolicach przebiegu dróg łzowych,
• infekcjom najczęściej towarzyszy gorączka.

Symptomy mogą się nasilić w przebiegu zapalenia górnych dróg oddechowych (przeziębienie, zapalenie zatok). Ponadto podczas ekspozycji na wiatr, zimno czy promienie słoneczne objawy mogą stać się zauważalne lub mogą się nasilić.

Ryzyko zatkania kanalików łzowych zwiększają: przedwczesne urodzenie, problemy strukturalne i funkcjonalne dróg łzowych (spowodowane np. infekcjami) oraz wcześniej odnotowane przypadki niedrożności dróg łzowych w rodzinie.

Metody endoskopowego udrożniania dróg łzowych

Istnieje wiele metod diagnostyki dróg łzowych. Jako jedyni w Polsce posiadamy mikroendoskop do śródoperacyjnej diagnostyki i równoczasowej laseroterapii niedrożności dróg łzowych.

• Mikroendoskopia dróg łzowych: ta cenna metoda pozwala na pełną wizualizację wnętrza dróg łzowych na całym ich przebiegu umożliwiając ich precyzyjną rekonstrukcję, w przeciwieństwie do zabiegów endoskopowych przeznosowych umożliwiających jedynie wytworzenie połączenia pomiędzy workiem łzowym a nosem. Diagnostyka i leczenie możliwe są do przeprowadzenia w każdym wieku. Leczenie przeprowadza się za pomocą lasera. Ogranicza się w ten sposób ilość znieczuleń ogólnych u dzieci, nie trzeba stosować zdjęć rentgenowskich, a tym samym naświetlać małych pacjentów. Można ją stosować nawet u bardzo małych dzieci. U osób dorosłych zupełnie wystarcza znieczulenie miejscowe. Po zabiegu nie pozostają blizny. Nie trzeba też leżeć w szpitalu – operację można wykonać w ciągu jednego dnia.
• Technika endoskopowa: również wykonywana w naszym Ośrodku pozwala na dobrą wizualizację jamy nosowej. Możliwe jest jedynie wykonanie połączenia pomiędzy workiem łzowym, a jamą nosa. Nie uwidacznia innych współistniejących patologii i dlatego obecnie jest rzadko wykonywana.
• Technika klasyczna: dawniej przed „erą” mikroendoskopii często wykonywana. Polega na przecięciu skóry w kącie przyśrodkowym oka, wycięciu fragmentu kości i połączeniu worka łzowego z jamą nosa. Obecnie rzadko wykonywana, głównie w przypadkach dużych zmian pourazowych.

Inne zabiegi

Rekonstrukcja kanalików łzowych

Możliwa jest do przeprowadzenia metodą mikroendoskopową-laserową, jak również metodą intubacji wstecznej (wprowadzenie zmodyfikowanej sondy Whorsta przez zdrowy kanalik wstecznie do kanalika uszkodzonego, usunięcie zrostów lub blizn laserem albo klasycznie –chirurgicznie). W przypadku uszkodzenia obydwu kanalików możliwa jest rekonstrukcja metodą własną od strony worka łzowego lub kanalika wspólnego.

Leczenie uporczywego ropienia oka

Nadmierne ropienie oka może być spowodowane niedrożnością dróg łzowych. Nie można uzyskać poprawy i trwałego wyleczenia, jeśli nie uzyska się drożności dróg łzowych. Częste podawanie antybiotyków może doprowadzić  do powstawania zapaleń grzybiczych worka spojówkowego i kanalików łzowych. Stan taki wymaga szybkiej interwencji chirurgicznej i zastosowania leczenia ogólnego oraz miejscowego.

Leczenie zapaleń grzybiczych i Actinomycetes

Leczenie zapaleń grzybiczych i Actinomycetes polega na chirurgicznym usunięciu masy grzyba lub złogów Actinomycetes, a następnie włączeniu leczenia farmakologicznego. Leczenie to przeprowadzamy najczęściej poprzez naturalne otwory kanalików, nie naruszając ciągłości ściany kanalików i nie pozostawiając blizn ani na skórze, ani na ścianie kanalika. W obecności olbrzymich złogów czasami jest konieczna canaliculotomia (nacięcie ściany kanalika i wydobycia złogów).

Leczenie dzieci

U dzieci w naszym ośrodku polecamy wykonanie sondowania dróg łzowych, zanim dojdzie do rozstrzeni worka łzowego (do 3-6 miesiąca życia). W przypadku istniejących już rozstrzeni i zachyłków worka łzowego i wrodzonego dacryomycopyocele (torbiel śluzowo-ropna) proponujemy wykonanie rekanalizacji dróg łzowych u dzieci nawet poniżej 1 roku życia.

Całkowita agenezja dróg łzowych

W rzadkich przypadkach całkowitej agenezji (wrodzonego braku) dróg łzowych lub też całkowitego zniszczenia w wyniku urazów chemicznych, termicznych, mechanicznych możliwe jest do przeprowadzenia sztuczne połączenia worka spojówkowego z jamą nosową (coniuctivodacryocystorhinostomia = CDCR) z implantacją tzw. rurki Johnsa. Zabieg ten wykonywany jest również metodą mikroendoskopii-laserowej, dzięki temu nie pozostawia żadnych blizn na twarzy.

Zalecenia po zabiegu

• Powrót do normalnego trybu życia zwykle do 12 godzin po operacji
• Kontrola po miesiącu od zabiegu

Powikłania (bardzo rzadkie)

• Obrzęk powiek
• Krwiak podskórny
• Lekkie podkrwawienia z nosa
• Uszkodzenie kanalików spowodowane niestosowaniem się do zaleceń

NIEDROŻNE KANALIKI U DZIECI

Dość częstym problemem u dzieci jest zamknięty przewód nosowo-łzowy powodujący zwykle łzawienie i ropienie oka. U bardzo małych dzieci zaleca się masaże tych okolic. Jeśli nie następuje samoistne udrożnienie lub stan dziecka sugeruje taką potrzebę, powinno wykonać się sondowanie dróg łzowych (zabieg ten w naszym ośrodku jest wykonywany w znieczuleniu miejscowym). Jeśli nie daje on pozytywnego efektu, należy rozważyć mikroendoskopię dróg łzowych i ewentualnie równoczasowe leczenie laserem.

POURAZOWE NIEDROŻNOŚCI KANALIKÓW

Częstym efektem wypadków jest uszkodzenie dróg łzowych. Problem ten rozwiązuje jedynie rekonstrukcja kanalików, a w skrajnych przypadkach operacja CDCR (w naszym Ośrodku również wykonywana przy pomocy technik laserowych bez pozostawiania blizn) polegająca na wszczepieniu rurki silikonowej na stałe odprowadzającej łzy.

NADMIERNE ŁZAWIENIE

Nadmierne łzawienie może mieć również inne podłoże poza niedrożnością, między innymi: nadmierna wiotkość powiek, nieprawidłowe ustawienie punktów łzowych, nieprawidłowy kształt i wielkość brodawek kanalików łzowych, zaburzenia funkcji pompy łzowej, wady wzroku, alergie itd.

Dla poprawienia odpływu łez często konieczne są zabiegi plastyczne na powiekach wykonywane również w naszym Ośrodku.

UPORCZYWE ROPIENIE OKA

Może być również spowodowane niedrożnością dróg łzowych. Nie można uzyskać poprawy i trwałego wyleczenia, jeśli nie uzyska się drożności dróg łzowych. Częste podawanie antybiotyków może doprowadzić do powstawania zapaleń grzybiczych worka spojówkowego i kanalików łzowych.

Stan taki wymaga szybkiej interwencji chirurgicznej i zastosowania leczenia ogólnego oraz miejscowego. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej umów wizytę z lekarzem specjalistą.

+73

-25