Astygmatyzm – Rodzaje
Astygmatyzm może być spowodowany różnymi czynnikami: genetycznymi lub środowiskowymi. Źródło zaburzenia widzenia może leżeć w różnych rejonach oka – najczęściej jest to kształt rogówki, ale problem może także wynikać z kształtu, struktury lub położenia soczewki, a nawet z nieprawidłowości w budowie tylnego bieguna oka. Astygmatyzm może towarzyszyć krótkowzroczności lub nadwzroczności, może także występować astygmatyzm na jednym oku. Jak zatem określa się różne rodzaje astygmatyzmu?
Nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu optycznego oka
Astygmatyzm, nazywany inaczej niezbornością, to wada refrakcji. Pojęcie to oznacza, nieprawidłowość w działaniu układu optycznego oka. Na skutek zaburzeń układ optyczny nie skupia wiązki promieni świetlnych, czyli widzianego obrazu, w jednym miejscu na siatkówce oka. Zamiast tego promienie skupiane są nierównomiernie, w kilku punktach siatkówki, co powoduje rozmywanie obrazu. Nie ma przy tym rozróżnienia, czy dany przedmiot widziany jest z daleka, czy też z bliska.
Układ optyczny oka składa się z rogówki i soczewki w przednim odcinku oka oraz odbierającej bodźce wzrokowe siatkówki, stanowiącej tylny odcinek oka. Z uwagi zatem na to, który z elementów tego układu działa nieprawidłowo wyróżniamy:
- astygmatyzm rogówkowy – najczęściej występujący, będący skutkiem nieprawidłowości w kształcie rogówki. Prawidłowa rogówka winna mieć kształt wycinka kuli. U osób z astygmatyzmem rogówka może stanowić wycinek elipsoidy, może też być stożkowata, w przebiegu choroby zwanej stożkiem rogówki;
- astygmatyzm wewnętrzny – występujący rzadziej i wynikający z nieprawidłowości w strukturze warstw soczewki, bądź jej przesunięcia względem osi układu, na przykład na skutek urazu (powichnięcie lub decentracja). Deformacje w obrębie tylnego bieguna gałki ocznej także stanowią przyczynę astygmatyzmu wewnętrznego;
- astygmatyzm całkowity – gdzie występują obydwie powyższe przyczyny.
Podział astygmatyzmu ze względu na sposób załamywania światła
Astygmatyzm może współistnieć z krótkowzrocznością lub nadwzrocznością. Ze względu na położenie ognisk w przekrojach głównych, astygmatyzm możemy podzielić na:
- astygmatyzm zwykły (niezłożony) krótkowzroczny lub nadwzroczny – gdy oko jest krótkowzroczne lub nadwzroczne tylko w jednej płaszczyźnie;
- astygmatyzm złożony krótkowzroczny lub nadwzroczny – gdy w obu płaszczyznach występują nadwzroczność lub krótkowzroczność, lecz różnej wielkości;
- astygmatyzm mieszany – gdy oko w jednej płaszczyźnie jest krótkowzroczne, w drugiej zaś nadwzroczne.
Astygmatyzm można też podzielić ze względu na schemat załamywania światła. Ponieważ powierzchnie załamujące światło – rogówka lub rzadziej soczewka – nie są wycinkiem kuli, załamywanie promieni świetlnych jest inne w płaszczyźnie poziomej, niż w płaszczyźnie pionowej.
- astygmatyzm prosty (zgodny z regułą) – występuje kiedy załamywanie światła jest silniejsze w płaszczyźnie pionowej, niż w płaszczyźnie poziomej; w astygmatyzmie prostym stromy południk, czyli przekrój główny o największej mocy łamiącej jest zlokalizowany w przedziale od 60° do 120° (90° ± 30°). Podczas zapisu osi astygmatyzmu prostego z uwzględnieniem „ujemnej wartości cylindra” oś astygmatyzmu będzie różniła się o 90° w stosunku do osi lokalizacji stromego południka i będzie zawarta w przedziale od 30° do 150° (0/180° ± 30°).
- astygmatyzm odwrotny (przeciw regule) – występuje jeśli załamanie światła jest silniejsze w płaszczyźnie poziomej; W astygmatyzmie odwrotnym stromy południk, czyli przekrój główny o największej mocy łamiącej, jest zlokalizowany w przedziale od 30° do 150°. Podczas zapisu osi astygmatyzmu odwrotnego z uwzględnieniem „ujemnej wartości cylindra” wynik będzie się mieścił w przedziale od 60° do 120° (90° ± 30°).
- astygmatyzm skośny jeżeli południk o największej mocy łamiącej jest zlokalizowany w przedziałach od 31° do 59° lub od 121 do 149°
- astygmatyzm nieregularny – nie można wyróżnić dwóch, zwykle prostopadłych osi załamywania światła, gdyż rogówka ma nieregularny kształt (w przypadku stożka rogówki lub blizn występujących na rogówce)
Astygmatyzm prosty rozwija się najczęściej u dzieci w wieku przedszkolnym i pojawia się na skutek usztywnienia tarczki powieki górnej, która uciska poziomy południk rogówki, która – jeśli charakteryzuje się niską sztywnością – zostaje odkształcona. Astygmatyzm odwrotny często występuje w momencie narodzin i wynika z zapadania się rogówki w rozwijającej się wciąż gałce ocznej.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej i poznać metody korekcji astygmatyzmu umów wizytę z lekarzem specjalistą.
