Jak stosować soczewki kontaktowe w trakcie pandemii koronawirusa SARS-CoV-2?
Co wolno a czego nie z soczewkami kontaktowymi?
W związku z licznymi pytaniami odnośnie noszenia soczewek kontaktowych w dobie pandemii SARS-CoV-2 wywołującego COVID-19 należy nieco doprecyzować zasady stosowania soczewek kontaktowych.
Soczewki miękkie
Soczewki kontaktowe miękkie zbudowane są z materiałów hydrożelowych i silikono-hydrożelowych. Taka budowa sprzyja osadzaniu się białek na powierzchni oraz ich penetrację w strukturę soczewki. Dlatego obecnie produkowane soczewki miękkie są dedykowane do noszenia miesięcznego lub krótszego z nielicznymi wyjątkami. Płyny stosowane do pielęgnacji szkieł kontaktowych zawierają środki oczyszczające. Są również wiruso-, bakterio- i grzybobójcze. Niektóre z nich są również aktywne wobec acantoameby. Codzienna pielęgnacja soczewek, stosowanie odpowiednich płynów znanych i uznanych producentów, codzienne gotowanie pojemników, dokładne mycie rąk i ich dezynfekcja to obowiązujący standard w stosowaniu szkieł kontaktowych.
Soczewki jednorazowe wbrew ogólnej opinii nie są bezpieczniejsze od soczewek wielorazowych!
Soczewki jednodniowe
Soczewki jednodniowe zwykle są wykonane z materiałów o znacznie gorszych parametrach tlenoprzepuszczalności (istnieją wyjątki). Blistry zawierające soczewki są wypełnione solą fizjologiczną i nie zawierają płynów o właściwościach biobójczych. Nawet dokładne mycie rąk może sprzyjać przeniesieniu infekcji.
Soczewki twarde
Co jeśli korygujemy wady których nie można wyrównać okularami np: stożek rogówki, wysokie anizometropie (różnowzroczność) itd.?
Warto rozważyć stosowanie soczewek stabilonokształtnych (twardych) z uwagi na nich zwiększone bezpieczeństwo. Decyzję należy podjąć wspólnie ze specjalistą ds. soczewek kontaktowych.
Powyższe zalecenie odnosi się szczególnie do osób noszących soczewki kontaktowe miękkie ponieważ ich budowa sprzyja agregacji różnych patogenów na ich powierzchni. Soczewki kontaktowe twarde wykonane są z materiałów podobnych do PMMA, jednakże wysoko gazoprzepuszczalnych. Materiał ten jest bardzo odporny na gromadzenie depozytów i osadzanie patogenów na ich powierzchni. Nie dochodzi do zaburzeń fizjologii wymiany gazów i płynu pod soczewką ponieważ wykazują dużą dynamikę poruszania się na rogówce. Porównując soczewki twarde do miękkich, twarde są bezpieczniejsze również z powodu znacznie większej wymiany filmu łzowego między soczewką a rogówką. Ponadto soczewki miękkie silnie absorbują wilgoć, w tym film łzowy, który może być skontaminowany (zanieczyszczony patogenami). Płyny do ich pielęgnacji są również wiruso-, bakterio-, pierwotniako- i grzybobójcze. Pojemnik do przechowywania soczewek jest według badań Instytutu Pasteura głównym rezerwuarem zanieczyszczeń i patogenów, dlatego zalecamy ich częstą wymianę minimum 1x/trzy miesiące, a w dobie pandemii najlepiej codziennie wygotować przez okres 5 minut. Przed założeniem i zdjęciem soczewek kontaktowych należy umyć i zdezynfekować ręce. Ręce należy wytrzeć w jednorazowe chusteczki. Ręczniki są również istotnym źródłem infekcji. Soczewki stabilnokształtne (twarde) najlepiej wyjmować poprzez naciągnięcie kąta bocznego powiek bez dotykania brzegów powiek i soczewki. Zakładać najlepiej przy użyciu silikonowej przyssawki którą również można i należy wygotować codziennie po użyciu.
Aktualne stanowisko Towarzystw Naukowych
Polskie Towarzystwo Okulistyczne oraz Konsultant Krajowy w Dziedzinie Okulistyki nie zaleca noszenia soczewek kontaktowych i zaleca stosowanie okularów w trakcie pandemii nowym koronawirusem SARS-CoV-2. Od 28.04.2020 Polskie Towarzystwo Okulistyczne zmieniło stanowisko ws. stosowania soczewek kontaktowych. Obecnie nie ma przeciwwskazań do ich stosowania z uwagi na pandemię SARS-CoV-2. Ich stosowanie nie zwiększa ryzyka zakażenia nowym koronawirusem. Należy stosować odpowiednią higienę podczas pielęgnacji soczewek – patrz niżej (podsumowanie zaleceń).
Zalecenia ekspertów, m.in. Cariny Koppen MD, PhD, FEBO, Sekretarz Generalny European Contact Lens Society of Ophthalmologists Lyndona Jonesa (University of Waterloo & CORE; Center for Ocular Research & Education), Profesora Philipa Morgana (University of Manchester) i Profesora Jasona Nicholsa (University of Alabama) co do stosowania soczewek są podzielone, jednak wszyscy podkreślają, że nie ma naukowych dowodów, że stosowanie soczewek kontaktowych zwiększa ryzyko infekcji koronawirusem. W podobnym tonie wyrażone są stanowiska zagranicznych towarzystw optometrystycznych i kontaktologicznych. Holenderskie Stowarzyszenie Optometrystów (OVN) przedstawiło stanowisko, że noszenie soczewek kontaktowych nie naraża pacjentów na zwiększone ryzyko zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2. Ma to swoje odzwierciedlenie w zaleceniach British Association Lens Association (BCLA), International Association of Contact Lens Educators (IACLE) i European Contact Lens Society of Ophthalmologists (ECLSO). Wg Dr Lucio Buratto należy pamiętać, że dotykanie okularów podczas ich poprawiania na nosie może być źródłem zakażenia.
Podsumowanie zaleceń
Poniżej przedstawiamy nasze rekomendacje w oparciu o stanowisko ekspertów z European Society of Cataract and Refractive Surgeons (ESCRS):
- Myj ręce i nie pocieraj okolic oczu
- Zawsze najpierw umyj ręce. Myć dokładnie mydłem i wodą przez co najmniej 20 sekund i dobrze osuszyć ręce czystym ręcznikiem lub ręcznikiem papierowym.
- Gotuj pojemnik na soczewki codziennie
- Wymień pojemnik na soczewki kontaktowe co najmniej co 3 miesiące lub po przeziębieniu lub grypie.
- Stosuj przyssawki do zdejmowania i zakładania soczewek
- Gotuj przyssawki po każdym użyciu
- Przestań nosić soczewki kontaktowe, jeśli czujesz się chory/chora.
- Nie noś soczewek kontaktowych innych osób.
- Nie należy pływać ani brać prysznica podczas noszenia soczewek kontaktowych. W razie potrzeby noś okulary pływackie.
- Jeśli nie nosisz soczewek przez kilka dni, sprawdź pojemnik na soczewki – czy ilość płynu jest odpowiednia tak aby soczewki były całkowicie w nim zanurzone. W razie konieczności wymień i dolej płyn.
- Nie zmieniaj typu soczewek kontaktowych bez uprzedniej konsultacji ze specjalistą ds. soczewek kontaktowych.
- Nie zmieniaj typu środków do pielęgnacji soczewek kontaktowych bez uprzedniej konsultacji ze specjalistą ds. soczewek kontaktowych. Nie wszystkie roztwory czyszczące można stosować ze wszystkimi typami soczewek kontaktowych. Nie wszystkie płyny można stosować razem lub wymiennie podczas jednego systemu pielęgnacji.
- Jeśli wystąpią podrażnienia, zaczerwienienie oczu lub inne niepokojące objawy ze strony oczu, zdejmij soczewki kontaktowe i skontaktuj się ze swoim specjalistą.
Źródło:
- American Academy of Ophthalmology,
- European Society of Cataract and Refractive Surgeons,
- Polskie Towarzystwo Okulistyczne,
- Eyewire.
W razie wątpliwości lub wystąpienia objawów niepokojących zaprzestań stosowania soczewek i niezwłocznie zasięgnij opinii swojego lekarza lub optometrysty.
Autorzy: Piotr Jaworski, Marcin Jaworski
Stan wiedzy na 29.04.2020 r.
