Zabieg udrażniania kanalików łzowych i przewodu nosowo-łzowego

1. Struktury mogące łatwo ulec zatkaniu
2. Objawy niedrożności dróg łzowych
3. Co zwiększa ryzyko zablokowania kanalików łzowych?
4. Leczenie
5. Zalecenia po zabiegu

6. Powikłania (bardzo rzadkie)
7. Niedrożne kanaliki u dzieci
8. Pourazowe niedrożności kanalików
9. Nadmierne łzawienie
10. Uporczywe ropienie oka

Kanaliki łzowe  rozpoczynają się punktami łzowymi leżącymi na brodawkach łzowych. Punkty łzowe prowadzą do górnego i dolnego kanalika łzowego, które w swym końcowym przebiegu uchodzą do woreczka łzowego osobno bądź poprzez wspólny przewód. Następnie przewód nosowo-łzowy łączy woreczek łzowy z jamą nosową, ściślej poniżej dolnej małżowiny nosowej.

Struktury mogące łatwo ulec zatkaniu

Przykładowy endoskop stosowany w zabiegu mikroendoskopii-laserowej.

Struktury mogące łatwo ulec zatkaniu:
U dzieci z powodu:

• Wrodzonej niedrożność dróg nosowych (najczęściej).
• Zatkania przewodów łzowych spowodowane różnego typu urazami.
• Skrzywienia przegrody nosa.
• Oparzeń chemicznych, termicznych.
• Przewlekłego zapalenia zatok.
• Przebytych stanów zapalnych, wirusowych, grzybiczych
• Chorób nowotworowych.

U noworodków łzy zaczynają być wytwarzane w ciągu kilku dni po porodzie, aż do kilku tygodni po nim. Także objawy zatkania dróg łzowych pojawiają się odpowiednio później.

U dorosłych z powodu:

• Najczęściej w wyników różnego typu urazów.
• Skrzywienia przegrody nosa.
• Oparzeń chemicznych, termicznych.
• Przewlekłego zapalenia zatok.
• Przebytych stanów zapalnych, wirusowych, grzybicznych.
• Chorób nowotworowych.
• Chorób autoimmunalogicznych takich jak: sarkoidoza, ziarniak Wegenera.
• Gruźlicy.
• Polipów.
• Mucocellae.

 Objawy niedrożności dróg łzowych:

• Łzawienie (epiphora).
• Ból.
• Zaczerwienie.
• Wydzielina śluzowo-ropna w oku (worku spojówkowym), często o barwie żółto-białej.
• Podrażnienie okolic oczu.
• Opuchlizna w okolicach przebiegu dróg łzowych.
• Infekcjom najczęściej towarzyszy gorączka.

Pierwszym objawem jest najczęściej łzawienie.

Symptomy mogą się nasilić w przebiegu zapalenia górnych dróg oddechowych (przeziębienie, zapalenie zatok). Ponadto podczas ekspozycji na wiatr, zimno czy promienie słoneczne objawy mogą stać się zauważalne lub mogą się nasilić.

Co zwiększa ryzyko zablokowania kanalików łzowych?

• Przedwczesne urodzenie.
• Problemy strukturalne i funkcjonalne dróg łzowych spowodowane np. infekcjami.
• Przypadki niedrożności dróg łzowych w rodzinie.

Leczenie:

• Chirurgiczne – unikatową metodą mikroendoskopii laserowej.
• Znieczulenie: u dorosłych w znieczuleniu miejscowym, u dzieci w ogólnym.
• Trwa ok. 20 min.
• Wypis po ok. 1- 2 godzin po zabiegu.

Chirurgię dróg łzowych zespół naszego ośródka przeprowadza od 1992 roku. Do dnia dzisiejszego przeprowadziliśmy kilka tysięcy zabiegów udrożniania dróg łzowych wszystkimi znanymi metodami.

Metoda mikroendoskopii-laserowej polega na wprowadzeniu mikroendoskopu o śr. 0,4mm zblokowanego ze światłowodem lasera emitującego światło o dł. 980nm do kanalika łzowego. Chirurg okulista podczas całego zabiegu na całej długości dróg łzowych ma możliwość oceny stanu anatomicznego. W momencie wykrycia patologii uruchamiany jest laser i odtwarzane są drogi łzowe. Obecnie jest to jedyna metoda chirurgiczna, która pozwala dokonać pełnej rekonstrukcji dróg łzowych na każdym poziomie niedrożności pod kontrolą endoskopu. W przypadku rozległych uszkodzeń, możliwe jest wykonanie typowej klasycznej przetoki worka łzowego do jamy nosowej. Zabieg kończy wprowadzenie silikonowych rurek intubacyjnych, które usuwane są po 6-9 miesiącach.

U dzieci głównie wykonywana jest rekonstrukcja dróg łzowych (rekanalizacja).

U dorosłych – przetoka woreczek łzowy z jamą nosową (dacryorhinostomia).

W rzadkich przypadkach całkowitej agenezji (wrodzonego braku) dróg łzowych lub też całkowitego zniszczenia w wyniku urazów chemicznych, termicznych, mechanicznych możliwe jest do przeprowadzenia sztuczne połączenia worka spojówkowego z jamą nosową (coniuctivodacryocystorhinostomia = CDCR) z implantacją tzw. rurki Johnsa. Zabieg ten wykonywany jest również metodą mikroendoskopii-laserowej, dzięki temu nie pozostawia żadnych blizn na twarzy.

Rekonstrukcja kanalików łzowych.

Możliwe są do przeprowadzenia metodą mikroendoskopową-laserową, jak również intubacji wstecznej (wprowadzenie zmodyfikowanej sondy Whorsta przez zdrowy kanalik wstecznie do kanalika uszkodzonego, usunięcie zrostów lub blizn laserem albo klasycznie-chirurgicznie.
W przypadku uszkodzenia obydwu kanalików możliwa jest rekonstrukcja metodą własną od strony worka łzowego lub kanalika wspólnego)

Leczenie zapaleń grzybiczych i Actinomycetes.

Leczenie zapaleń grzybiczych i Actinomycetes polega na chirurgicznym usunięciu masy grzyba lub złogów Actinomycetes, a następnie włączeniu leczenia farmakologicznego. Leczenie to przeprowadzamy najczęściej poprzez naturalne otwory kanalików, nie naruszając ciągłości ściany kanalików i nie pozostawiając blizn ani na skórze, ani na ścianie kanalika. W obecności olbrzymich złogów czasami jest konieczna canaliculotomia (nacięcie ściany kanalika i wydobycia złogów).

Leczenie dzieci.

U dzieci w naszym ośrodku polecamy wykonanie sondowania dróg łzowych zanim dojdzie do rozstrzeni worka łzowego (do 3-6 miesiąca życia). W przypadku istniejących już rozstrzeni i zachyłków worka łzowego i wrodzonego dacryomycopyocele (torbiel śluzowo-ropna) proponujemy wykonanie rekanalizacji dróg łzowych u dzieci nawet poniżej 1. roku życia.

Zalecenia po zabiegu:

• Powrót do normalnego trybu życia zwykle do 12 godzin po operacji
• Kontrola po miesiącu od zabiegu

Powikłania (bardzo rzadkie):

• Obrzęk powiek
• Krwiak podskórny
• Lekkie podkrwawienia z nosa
• Uszkodzenie kanalików spowodowane niestosowaniem się do zaleceń

Niedrożne kanaliki u dzieci

Dość częstym problemem u dzieci jest zamknięty przewód nosowo-łzowy powodujący zwykle łzawienie i ropienie oka. U bardzo małych dzieci zaleca się masaże tych okolic. Jeśli nie następuje samoistne udrożnienie lub stan dziecka sugeruje taką potrzebę, powinno wykonać się sondowanie dróg łzowych (zabieg ten w naszym ośrodku jest wykonywany w znieczuleniu miejscowym). Jeśli nie daje on pozytywnego efektu należy rozważyć mikroendoskopię dróg łzowych i ewentualnie równoczasowe leczenie laserem.

Pourazowe niedrożności kanalików

Częstym efektem wypadków jest uszkodzenie dróg łzowych. Problem ten rozwiązuje jedynie rekonstrukcja kanalików, a w skrajnych przypadkach operacja CDCR (w naszym Ośrodku również wykonywana przy pomocy technik laserowych bez pozostawiania blizn) polegająca na wszczepieniu rurki silikonowej na stałe odprowadzającej łzy.

Nadmierne łzawienie

Nadmierne łzawienie może mieć również inne podłoże poza niedrożnością, między innymi: nadmierna wiotkość powiek, nieprawidłowe ustawienie punktów łzowych, nieprawidłowy kształt i wielkość brodawek kanalików łzowych, zaburzenia funkcji pompy łzowej, wady wzroku, alergie itd.
Dla poprawienia odpływu łez często konieczne są zabiegi plastyczne na powiekach wykonywane również w naszym Ośrodku.

Uporczywe ropienie oka

Może być również spowodowane niedrożnością dróg łzowych. Nie można uzyskać poprawy i trwałego wyleczenia, jeśli nie uzyska się drożności dróg łzowych. Częste podawanie antybiotyków może doprowadzić  do powstawanie zapaleń grzybiczych worka spojówkowego i kanalików łzowych.
Stan taki wymaga szybkiej interwencji chirurgicznej i zastosowania leczenia ogólnego oraz miejscowego. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej umów wizytę z lekarzem specjalistą.